Królestwo zwierząt wciąż kryje przed nami wiele tajemnic. Nie znamy wszystkich gatunków zamieszkujących Ziemię, a i te już dawno odkryte potrafią zaskoczyć biologów. Dotyczy to na przykład niesporczaków. Te mikroskopijne stworzenia są znane z niezrównanej zdolności przetrwania w najcięższych warunkach. Zamieszkują praktycznie każdy zakątek naszej planety.
Niesporczaki a promieniowanie
Niespotykana odporność niesporczaków od lat jest obiektem badań naukowych. Kilka miesięcy temu ustalono na przykład, że zwierzęta te są twardzielami dzięki specyficznemu „czujnikowi” w komórkach. Najnowsze odkrycie naukowców z Uniwersytetu Karoliny Północnej (UNC) w Chapel Hill rzuca z kolei nowe światło na niezwykłą reakcję niesporczaków na promieniowanie. Czy rzeczywiście są niezniszczalne?
Z badania opublikowanego na łamach „Current Biology” dowiadujemy się, że niesporczaki mają zaskakujący sposób naprawienia szkód spowodowanych nadmierną ekspozycją na promieniowanie. Przypomnijmy, że promieniowanie uszkadza DNA, co w przypadku ludzi może doprowadzić do poważnych chorób.
Tak regenerują się niesporczaki
W laboratorium Boba Goldsteina z UNC już od 25 lat prowadzone są badania nad sztuczkami, jakie niesporczaki stosują, aby przetrwać w warunkach zagrażających życiu ludzi i większości zwierząt. Od dawna wiadomo, że ci maleńcy twardziele mogą przetrwać promieniowanie około 1000 razy intensywniejsze niż wynosi śmiertelna dawka dla ludzi. To nie oznacza jednak, że nie doświadczają uszkodzeń DNA. Mogą jednak skutecznie je naprawiać.
Niesporczaki znów zaskoczyły badaczy. Tak maleńkie stworzenia reagują na promieniowanie / Getty Images
Zespół badawczy ustalił, że niesporczaki – w przeciwieństwie do ludzi – mogą zwiększać ekspresję genów odpowiedzialnych za naprawę DNA do ekstremalnego poziomu. To wyjaśnia nie tylko ich zdolność do radzenia sobie ze szkodliwym promieniowaniem, ale też z innymi skrajnymi warunkami życia.
– Wykazują niesamowitą reakcję na promieniowanie i wydaje się, że właśnie w tym tkwi sekret ich ekstremalnych zdolności przetrwania [...] To może prowadzić do nowych pomysłów na ochronę innych zwierząt i mikroorganizmów przed szkodliwym promieniowaniem – komentuje Courtney Clark-Hachtel, była doktorantka pracująca w laboratorium, cytowana przez serwis phys.org.
Co ciekawe, badacze z Francji uzyskali podobne wyniki w niezależnych eksperymentach. Dodatkowo odkryli nieznane do tej pory białko niesporczaków, które może chronić ich DNA.
Niesporczaki w odkryciach naukowych
To już kolejny raz, kiedy niesporczaki zaskoczyły biologów swoimi zdolnościami. Wiadomo na przykład, że znoszą temperatury rzędu kilkudziesięciu stopni poniżej zera. Co więcej, w takich warunkach praktycznie się nie starzeją. Ponadto w ich komórkach znajdują się specjalne białka, dzięki którym są w stanie przetrwać bardzo długo nawet po utracie prawie całej wody z organizmu.
W 2022 r. w Finlandii odkryto nowy gatunek niesporczaka. Jak się okazało, Macrobiotus naginae ma jeszcze bardziej nietypowe talenty. Badacze ustalili, że potrafi przeżyć... zjedzenie przez ślimaka.
Źródło: Current Biology.
Szukasz więcej fascynujących informacji na temat świata roślin i zwierząt, odkryć archeologicznych i nieskończonego Wszechświata? Zaprenumeruj magazyn „National Geographic Polska”. Najnowszą ofertę znajdziesz na tej stronie.
